VIÊM GÂN GÓT CHÂN ACHILLES

 1. Tổng quan:

- Viêm gân gót chân là bệnh lý thường gặp, đặc biệt là những vận động viên chuyên nghiệp. Tổn thương này gây đau đớn khiến người bệnh gặp nhiều khó khăn trong sinh hoạt.

- Hầu hết các trường hợp viêm gân gót chân có thể được điều trị bằng cách chăm sóc tại nhà dưới sự hướng dẫn của bác sĩ.

- Các trường hợp nghiêm trọng hơn có thể cần đến sử dụng thuốc, can thiệp tiêm tại chỗ hoặc phẫu thuật sửa chữa phần gân bị rách.

2. Nguyên nhân:

- Căng thẳng lặp đi lặp lại nhiều lần ở chân là nguyên nhân chủ yếu gây viêm gân Achilles. Tình trạng này thường xảy ra ở người tập thể dục quá mức, đặc biệt là vận động viên. Ngoài ra, một số bệnh lý xương khớp như viêm khớp dạng thập,gout,nhiễm trùng khớp,... cũng có thể là nguyên nhân gây viêm gân gót chân...

Các nguyên nhân phổ biến gây ra tình trạng viêm gân Achilles như:

• Không khởi động hoặc khởi động sai cách trước khi tập thể dục.
• Bị căng cơ chân khi thực hiện những động tác lặp lại nhiều lần.
• Chơi các môn thể thao yêu cầu đổi hướng, di chuyển nhanh như bóng đá, quần vợt, bóng rổ, bóng chuyền…
• Gia tăng các hoạt động thể chất đột ngột mà không cho cơ thể thời gian thích nghi.
• Đi giày không vừa chân, giày quá cũ hoặc chất lượng kém.
• Mang giày cao gót liên tục trong thời gian dài.
• Xuất hiện gai xương ở phía sau gót chân (gai gót chân).
• Thoái hóa gân do tuổi tác.

- Một số yếu tố nguy cơ có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh viêm gân, bao gồm:

Giới tính: Bệnh phổ biến ở nam giới.

Tuổi tác: Người càng lớn tuổi nguy cơ bị viêm gân Achilles sẽ càng cao. Vì khi đó, máu lưu thông tới khu vực gân bàn chân đã giảm. Tình trạng này làm cho gân gót chân mất đi sự linh hoạt, dẻo dai và đàn hồi. Vì thế, bất kỳ tác động nào diễn ra cũng có khả năng làm tổn thương gân Achilles.

Người mắc hội chứng bàn chân bẹt có nguy cơ bị viêm gân gót chân cao. Nguyên nhân là do sức nặng cơ thể khi đó sẽ đổ dồn nhiều lên gân gót chân, tạo áp lực lớn lên khu vực này, dễ gây viêm gân Achilles.

Mắc các bệnh lý: Người bệnh vảy nến hay tăng huyết áp có tỷ lệ gân gót chân bị viêm cao hơn so với người không mắc bệnh.

Ảnh hưởng của thuốc: Một số loại thuốc kháng sinh như Fluoroquinolones có thể làm gia tăng nguy cơ viêm gân gót chân Achilles.

3. Triệu chứng:

- Cơn đau liên quan đến viêm gân Achilles thường bắt đầu như một cơn đau nhẹ ở mặt sau của chân hoặc phía trên gót chân sau khi chạy hoặc hoạt động thể thao khác. Các đợt đau dữ dội hơn có thể xảy ra sau khi chạy, leo cầu thang hoặc chạy nước rút trong thời gian dài.

- Bệnh nhân cũng có thể cảm thấy đau hoặc cứng khớp, đặc biệt là vào buổi sáng, tình trạng này thường cải thiện khi hoạt động nhẹ.

- Nếu bị đứt gân, người bệnh sẽ bị đau dai dẳng, xuất hiện tình trạng phù nề vùng gót chân do có chảy máu giữa các sợi gân.

4. Chẩn đoán:

- Trong quá trình kiểm tra, bác sĩ sẽ ấn nhẹ vào vùng bị ảnh hưởng để xác định vị trí đau, nhạy cảm hoặc sưng tấy. Bác sĩ cũng sẽ đánh giá tính linh hoạt, phạm vi chuyển động và phản xạ của bàn chân và mắt cá chân của bạn bằng các động tác chuyên biệt.

- Ngoài ra, bác sĩ có thể chỉ định người bệnh thực hiện một số xét nghiệm khác như:

Chụp X-quang: Xquang có thể quan sát thấy vôi hoá điểm bám gân gót và có thể loại trừ một số bệnh lý về xương gây triệu chứng tương tự.

Siêu âm: là phương tiện đơn giản và có giá trị cao trong khảo sát bệnh lý gân cơ như thấy gân phù nề tăng kích thước,thay đổi cấu trúc ( đứt,vôi hoá)

Chụp MRI: Đây là phương pháp chẩn đoán hiện đại và chính xác nhất để chẩn đoán bệnh lý viêm gân gót,tuy nhiên giá thành khá cao và không phải cơ sở y tế nào cũng thực hiện được.MRI thường được chỉ định khi các trường hợp thăm khám lâm sàng,siêu âm,Xquang không rõ ràng hoặc nghi ngờ đứt gân gót.

 Viêm gân gót trên Xquang và siêu âm: điểm bám gân gót tăng kích thước,giảm âm,có vôi hoá.

Đứt gân gót trên cộng hường từ: Mũi tên trắng

5. Điều trị:

Một số biện pháp điều trị viêm gân Achilles có thể thực hiện là:

- R.I.C.E

Phần lớn trường hợp chấn thương nhẹ đều có thể tự khỏi khi người bệnh biết cách chăm sóc tốt. Người bệnh có thể áp dụng phương pháp sơ cứu chấn thương R.I.C.E để điều trị viêm gân gót chân tại nhà, cụ thể:

Rest – nghỉ ngơi: Bạn cần tránh tập thể dục trong vài ngày hoặc chuyển sang một hoạt động không làm căng gân Achilles, chẳng hạn như bơi lội. Trong những trường hợp nghiêm trọng, bạn có thể phải đi ủng và sử dụng nạng.

Ice – chườm đá: Để giảm đau hoặc sưng tấy, bạn hãy chườm túi nước đá lên gân trong khoảng 15 phút sau khi tập thể dục hoặc khi bạn bị đau.

Compression – băng ép: Quấn hoặc băng thun nén có thể giúp giảm sưng và giảm chuyển động của gân.

Elevation – kê cao vị trí bị thương: Bạn nên nâng chân bị thương cao hơn tim, giúp giảm sưng và giảm đau hiệu quả.

 - Dùng thuốc

Người bệnh có thể sử dụng các loại thuốc chống viêm giảm đau không steroid như Celebrex, Voltaren, … . Ngoài ra, bác sĩ cũng có thể cho người bệnh tiêm huyết tương tiểu giàu tiểu cầu (PRP),Tiêm collagen hay tiêm Steroid. 

- Vật lý trị liệu

Bác sĩ hoặc chuyên gia vật lý trị liệu có thể đề nghị người bệnh thực hiện một số liệu pháp điều trị viêm gân gót chân như:

Thực hiện những bài tập trị liệu giúp thúc đẩy quá trình chữa lành vết thương, hỗ trợ tăng cường sức mạnh của gân Achilles và hạn chế các nguy cơ viêm tái phát.

Người bệnh nên sử dụng các thiết bị hỗ trợ như miếng đệm hay miếng lót giày nâng cao để giảm căng thẳng cho gân.

- Phẫu thuật gân Achilles

Nếu các phương pháp điều trị bảo tồn trong vài tháng không hiệu quả hoặc nếu gân bị rách, bác sĩ có thể đề nghị phẫu thuật để sửa chữa gân Achilles của bạn.

6.Biện pháp phòng ngừa

Để hạn chế nguy cơ viêm gân gót chân, bạn nên lưu ý:

• Tránh tăng mức độ hoạt đột ngột: Nếu vừa bắt đầu chế độ tập luyện, bạn nên thực hiện từ từ, tăng dần thời lượng và cường độ tập luyện để cơ thể có thời gian thích nghi, tránh gây áp lực lên gót chân.
• Không hoạt động quá sức: Bạn nên tránh những hoạt động gây căng thẳng quá mức cho gân. Nếu phải tham gia các hoạt động gắng sức, bạn cần khởi động trước để làm ấm cơ thể, giúp các cơ và mô liên kết linh hoạt hơn khi bước vào bài tập chính. Trong lúc tập, nếu cảm thấy đau, bạn nên dừng lại ngay và nghỉ ngơi.
• Kéo căng cơ bắp: Bạn nên dành thời gian để kéo căng cơ bắp và gân chân vào mỗi buổi sáng trước khi tập thể dục. Điều này sẽ giúp ngăn ngừa tình trạng viêm tái phát, tăng cường sức khỏe cho gân và cơ, hạn chế tình trạng viêm.
• Tránh chạy trên những mặt phẳng cứng hay dễ trượt.
• Chọn quần áo phù hợp với loại hình luyện tập.
• Đa dạng hóa bài tập: Bạn có thể thay thế những bài tập cường độ cao như chạy, leo cầu thang, bật nhảy… bằng những bài tập cường độ thấp như đi bộ, bơi lội… Điều này sẽ giúp bạn hạn chế tình trạng tăng sức ép quá nhiều lên gân Achilles, gây chấn thương.
• Chọn giày phù hợp: Ngoài việc vừa vặn với chân, giày tập cần hỗ trợ tốt cho tất cả các hoạt động của bàn chân.